Grzyby shiitake, czyli dlaczego warto zająć się uprawą twardnika japońskiego.

Trociny drzewne wspaniałą ściółką pod grzyby shiitake.

Doskonałym podłożem do  wzrostu grzybów są trociny, w tym do grzybów shiitake.  Maszyna do produkcji trocin jest co prawda niezbędna do uzyskania takiej wartościowej ściółki, lecz pozwala na uzyskanie dorodnych plonów, choćby grzybów shiitake. Poniżej przedstawiamy receptę na pełnowartościowy podkład do rozwoju naszych grzybów. Przygotowanie dogodnego podkładu jest bezsprzeczną na to receptą. Potrzebujemy zatem:  78% trocin, 20% otrębów ryżowych lub otrębów pszennych, proszek gipsowy 1%, cukier 1% . Wszystkie składniki należy dobrze wymieszać. Zawartość wody wynosi w takiej uprawie 60% ~ 62%. Następnie butelkujemy te materiały, szczelnie je zamykając i owijamy butelkę bawełną. Sterylizujemy lub pasteryzujemy podłożę i zaszczepiamy w ten sposób oryginalny grzyb tuż po ostygnięciu.

Jak i kiedy najlepiej wysiać grzyby Shiitake?

Butelkę oryginalnych nasion należy zaszczepić 30 butelkami, od połowy końca lipca do początku sierpnia. Po 3 dniach inokulacji w butelce można zobaczyć białe strzępki, a dotarcie do dna butelki zajmuje od 45 do 60 dni; po 90 dniach strzępka będzie się starzeć.

Jak zadbać o dogodne warunki dla twardnika japońskiego?

Jeśli zależy nam na dobrym wzroście grzybów musimy zadbać przede wszystkim o sprzyjające ku temu warunki tj. temperatura w pomieszczeniu do hodowli bakterii powinniśmy  utrzymać na poziomie 17 ~ 25 ℃. Najwyższa natomiast temperatura nie powinna przekraczać 28 ℃. Podczas wyciskania grzybni na kawałki, powinniśmy użyć aktywnej drewnianej ramy o powierzchni 0,11 metra kwadratowego oraz boku o wysokości boku 5 cm. Następnie wydobywamy z butelki 10-12 kawałków grzybni i rozkładamy oraz spłaszczamy i mocno dociskamy tę strukturę. Spód ramy pokrywamy folią, którą po umieszczeniu również przykrywamy na górze i zgrzewamy ze wszystkich czterech stron.

Czy warto je jeść?

Do niedawna podręczniki do biologii utrzymywały nas w przekonaniu, że grzyby spożywamy wyłącznie ze względu na walory smakowe, przy jednoczesnej ich niewielkiej wartości odżywczej. Dziś okazuje się, że jest to już  dość dosadnie obalony mit Grzyby shiitake, znamy w Polsce także pod nazwą twardnik japoński. Od wielu lat wykorzystujemy je w medycynie i kuchni Dalekiego Wschodu. W Japonii natomiast grzyby te przybrały obyczajową nazwę „eliksir życia”, przez ich zbawienny i leczniczy wpływ na nasz organizm. Witaminy i minerały stanowią zaletę omawianego produktu.

Właściwości odżywcze

Twardnik japoński posiada sporo cennych właściwości., które działają przede wszystkim przeciwnowotworowo. Badania  odnośnie działania grzybów shiitake naukowcy prowadzą  od kilkudziesięciu lat i dowiedli, że zwlaszcza znajdujący się w nich związek lentinan, rzeczywiście ma na człowieka dobroczynny wpływ. Lentinan mobilizuje układ odpornościowy i aktywuje komórki oraz białka odpowiedzialne za zwalczanie komórek nowotworowych. Substancja nie działa jednak na wszystkie rodzaje nowotworów, np. na raka prostaty – wielomiesięczne testy nie wskazują niestety żadnej poprawy w trakcie stosowania podczas leczenia tego rodzaju nowotworu. Potrzeba dalszych badań, aby stwierdzić, na ile zwalczanie nowotworów przy użyciu grzybów shiitake jest możliwe.

Twardnik japoński oprócz działania antynowotworowego ma również inne walory. Już jedna mała porcja grzybów shiitake dziennie znacznie wzmocnia odporność i bierze udział w  zwalczaniu rozwijającej się w organizmie choroby.

Grzyby te zawierają  sporą zawartość witaminy B3 (niacynę), dlatego  wzmacniają układ nerwowy. Nawet  w  suszonych grzybach shiitake znajduje się 100% dziennego zapotrzebowania na tę witaminę. Niacyna – jak wiemy – ma zbawienny wpływ na układ nerwowy, a zatem uspokaja i redukuje stres, a także ułatwia zasypianie.

Twardnik japoński ma również inne właściwości i działanie. Korzystnie  działa  na układ krwionośny, a także obniża poziom cholesterolu. Eritadenina to związek chemiczny, który właśnie za to odpowiada. Częste jedzenie tychże grzybów zapobiega miażdżycy, a także wielu chorobom jej pochodnym , np. zawałowi serca czy udarowi mózgu.

Mało komu przyszłoby zapewne do głowy, że grzyby shiitake mają też korzystny wpływ na budowę kości i zębów. Spora zawartość witaminy D, wapnia i fosforu sprawia, że stają się one twardsze i bardziej wytrzymałe.

Dlaczego warto jeść grzyby shiitake w formie suszu?

Mogłoby to wydawać się mało prawdopodobne, ale twardnik japoński wartościowy jest w również w formie suszonej i to nie tylko pod względem walorów smakowych, ale i zdrowotnych.

Wartości odżywcze na 100 g:

• Wartość energetyczna – 96 kcal
• Białko – 9,6 g
• Pirodyksyna (witamina B6) – 0,97 mg
• Ryboflawina (witamina B2) – 1,27 mg
• Tłuszcz – 0,99 g
• Węglowodany – 75,4 g (w tym cukry proste 2,2 g)
• Błonnik – 11,5 g

Zawartość witamin w 100 g:

• Witamina C – 3,5 mg
• Tiamina (witamina B1) – 0,30 mg
• Niacyna (witamina B3) – 14,1 mg
• Kwas foliowy (witamina B9) – 163 µg
• Witamina D – 154 IU

Zawartość minerałów na 100 g:

• Sód – 13 mg
• Wapń –11 mg
• Fosfor – 294 mg
• Żelazo – 1,7 mg
• Magnez – 132 mg
• Potas – 1534 mg
• Cynk – 7,66 mg

Źródło danych: informacje z USDA National Nutrient Database.

Przygotowywanie grzybów shiitake

Co ciekawe i wygodne, grzyby shiitake można bez problemów jeść na surowo, zatem można śmiało przygotowywać z nich sałatki i surówki. W Polsce nie jest to jednak takie proste, gdyż w sklepach zazwyczaj znaleźć można twardnika  japońskiego jedynie w formie suszonej.  

Grzyby suszone śmiało dodawajmy dodo zup, sosów, sałatek, a także do dań w stylu orientalnym. Doskonale komponują się również  z makaronem i ryżem.

Można je dodawać również do wielu innych dań, trzeba jednak pamiętać o tym, że nie powinno się poddawać ich długiej obróbce termicznej. Gotowanie czy też smażenie powinno trwać krótko, zważywszy na fakt ich szybkiego twardnięcia pod wpływem temperatury. Warto też uprzednio namoczyć je przed przyrządzeniu potrawy.

Twardnik japoński z powodzeniem mogą spożywać wegetarianie i weganie, a jego wartości odżywcze wspaniale rekompensują wszelkie potencjalne niedobory witamin, które zawierają pokarmy mięsne.

Kto nie powinien spożywać twardnika japońskiego?

Grzyby shiitake przy większym spożyciu mogą powodować biegunkę oraz wzdęcia. Nie powinny ich również jeść osoby cierpiące na  na podagrę i kamicę nerkową. Nie powinniśmy ich również podawać dzieciom poniżej  12 roku życia. Ponadto warto pamiętać, że grzyby te mogą być również alergenem, dlatego należy niezwłocznie zareagować w razie duszności czy innych działań niepożądanych po ich spożyciu.

Przechowywanie

Suszone grzyby shiitake powinniśmy trzymać w szczelnym opakowaniu, w  suchym i zacienionym miejscu. Grzyby świeże najlepiej trzymać w lodówce, w szczelnym opakowaniu. Świeżość utrzymają przez ok. tydzień, jeśli nie dopuścimy do nich wilgoci.

Gdzie kupić grzyby shiitake?

Twardnik japoński warto kupować w wartościowych, markowych, ekologicznych sklepach  Wolny rynek stwarza nam również możliwość kupna tychże grzybów przez Internet, jednakże nie mamy wówczas pewności, czy nasz produkt jest w pełni wartościowy i wyprodukowany za pomocą metody przyjaznej środowisku.